علوم قرآن و تحریف ناپذیری قرآن

تحریف ناپذیری قرآن (علامه محمد هادی معرفت) تحریف در لغت :از ریشه (حرف)/کنار/جانب و انحراف یعنی عدول از حق مانند: حرف جبل یعنی کنار کوه و حرف الصیف یعنی کنار شمشیر: و (ومن الناس من یعبد الله علی حرف) برخی مردم خدا را با حرف عبادت می کنند: زمخشری از قول ابن عباس معتقد است آیه بالا به ( منافقین) اشاره داردتحریف در اصطلاح:1-تغییر معناى سخن، یعنى تفسیر آن به گونه اى كه موافق نظر مفسّر باشد، چه با واقعیت مطابق باشد یا نه.2-كم و زیادى در حركت و حرف، با حفظ و مصونیّت اصل قرآن. مثل یطهرن» كه هم با تشدید خوانده شده است، هم بدون تشدید. قرآن از این نوع تحریف هم مصون است، چون كه قرائت رایج در هر دوره یعنى قرائت عاصم از حفص كه به على(علیهالسلام)متصل مى شود متواتر است و جز آن، اجتهادهاى نو پدیدى است كه در روزگار پیامبر(صلى الله علیه وآله) اثرى از آنها نبوده و به همین جهت متروك شده است و جز در كتابهاى مربوط به قرائت و گاهى در زبان برخى قاریان براى اظهار تبحّر در قرائت، اثرى از آن نیست.3-تغییر كلمه اى به جاى كلمه مترادف آن: مثل آن كه به جاى امضُوا» در آیه((وَلایَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ وَامْضُواحَیْثُ تُؤْمَرُونَ) (حجر: 65))، كلمه اسرَعوا» بگذاریم. این به ابن مسعود نسبت داده شده و او مى گفت كه خطا نیست اگر به جاى( علیم، حكیم بخوانیم.) ولى آن صحابى بزرگ برتر از آن است كه چنین تهمتى به او بچسبد و چه هدف عقلایى مى تواند از این تغییر در كار باشد؟4-تحریف در لهجه تعبیر: لهجه هاى قبایل مختلف در تلفظ حرف یا كلمه از نظر حركات و اداى آن مختلف بود5. تحریف به افزودن: اجماع بر خلاف این است. البته به ابن مسعود نسبت داده شده كه گفته است معوّذتین» (سوره ناس و فلق) از قرآن نیستند، بلكه آن دو تعویضند.(فتح البارى در شرح بخارى: ج 8، ص 571) به گروهى از خوارج نیز نسبت داده اندكه منكر آن شده اندكه سوره یوسف جزء قرآن باشد و آن را داستانى عشقى مى دانستند كه جایزنیست از وحى باشد.(ملل و نحل، شهرستانى: ج 1، ص 128) ولى هر دو نسبت ثابت نشده است. اگر آن چه ابن مسعود گفته درست باشد، تحدّى قرآن به سوره باطل خواهد شد، زیراانسانى كه به او وحى نشده است، دو سوره مثل سوره هاى كوتاه قرآن آورده است.6. تحریف به كاهش و افتادگى عمدى یا اشتباهى از قرآن:خواه آنچه كم شده است یك حرف باشد، یا یك كلمه، یا یك جمله، یا یك آیه یایك سوره.این نوع تحریف نیز در قرآن راه ندارد زیرا قرآن كریم از نخستین روزى كه مسلمانان به آن ایمان آوردند، مورد توجه و نخستین مرجع آنان بوده است و به خواندن و حفظ كردن و نگاشتن و ضبط اهمیت مى دادند. راه یابى تحریف به چنین كتابى ممكن نیست مگر با قدرتى كه به زور بخواهد با قرآن بازى كند و چیزى از آن بكاهد. نه امویان و نه عباسیان، آن قدرت را نداشتند، چون قرآن میان قاریان و حافظان پخش شده بود و انتشار حتى یك نسخه در سطح وسیع، مى توانست این آروزى پلید را به صورت ناشدنى درآورد.(سیماى عقاید شیعه، ص 151)انواع تحریف در قرآن:1-تحریف معنوی: یعنی معنی قرآن را تغییر دهد و عوضی تفسیر کند.2-تحریف موضعی: یعنی انسان قرآن رابراساس ترتیب نزول مرتب نکند3-تحریف در قرائت: یعنی بر چند وجه خواندن یک کلمه (غُلِبت الروم:روم شکست خورد) غَلِبت الروم: روم پیروز شد.4-تحریف در لهجه ونحوه گویش: یعنی تلفظ فرق می کند.(انزل القرآن علی سبعه احرف : یعنی قرآن بر هفت حرف نازل شده است.5-تحریف با تعویض کلمات: یعنی جای گزینی یک کلمه به جای یک کلمه سخت در قرآنتعویض: 1-مترادف: مانند (لاریب )که برخی (لازیب خوانده اند)هردو حالت در قرآن صحیح نیست.2-متباین: یعنی لغت دیگری را برگزینیم6-تحریف به زیادت: چیزی به قرآن اضافه کنیم: مثلا سوره تبت می گویند به قرآن اضافه شده است که دشنام پیامبر است به دشمن خود پیامبر، در حالیکه این سوره نفرین است بر دشمن پیامبر و برخی معتقدند سوره یوسف اضافه شد و یک داستان عشقی استونمی تواند یک وحی باشد. علمای فریقین(شیعه وسنی)تحریف به زیادت را باطل می دانند.7- تحریف به نقصان و کاستی: یعنی قرآن حاضرچیزی ازآن کم شده است ، که بحث ما همین مورد آخر استتعریف نسخ:یعنی حکمی در شرایط زمانی بود بنابرشرایطی آن حکم دراثر مقتضی شدن مدت اجرای آن ازبین رفت و حکمی دیگر جایگزین شد.وگاهی حکم از بین رفته ولی آیه هست وگاهی آیه موجود است ولی حکم نسخ شده است.و درنهایت نسخ تلاوت و حکم: همان مثال محرم رضاعیمهم: انواع نسخ: 1- نسخ تلاوت وحکم (مانند آیه رضاعه شیر دادن) یعنی هرکه در 10روز شیر بخوردمحرم رضاعی می شود بعدا شده 5 بار ودر نهایت آیه حذف شده است یعنی همان نقصان در قرآن .2- نسخ تلاوت و نه حکم:آیه حذف شده ولی حکم موجود است مانند اذا زنی الشیخ والشیخه فارجموها البته (چیزی ازآن کم شده) توجه: در بحث نسخ نیز اول و دوم را قبول نداریم3- نسخ حکم نه تلاوتادله عدم تحریف قرآن :1-دلایل عقلی:(درکتاب تنزیه القرآن عن التحریف آیت الله جوادی آملی) آمده است: قرآن نمی تواند تحریف شود ، چرا که معجزه جاوید پیامبر اسلام است.2- براساس حدیث ثقلین قرآن تا قیامت برای مردم حجت است.دلایل نقلی عدم تحریف قرآن:1-آیه حفظ: )انا نحن نزلنا الذکرو انا له لحافظون) که همانا ما قرآن را نازل کردیم و خود حافظ و نگهبان آن هستیم.اشکال اول بر آیه حفظ: این است که مراد از ذکر پیامبر است، چرا که در آیه 10و11سوره مبارکه طلاق که می فرماید ؟(قد انزل الله علیکم ذکرا رسولایتلوا علیکم آیات الله، یعنی ما ذکر را بر شما نازل کردیم یعنی رسولی که آیات خدا را بر شما تلاوت می کند.جواب اول: در آیه حفظ اگر مراد از ذکر رسول باشد بجای (نزلنا) باید (ارسلنا) باشد چون نزلنا ریزش از بالا به پایین است مانند نزلنا من السماء ماءجواب دوم:آیت الله خویی می فرماید :درآیه حفظ به دلیل سیاق آیه مراد از ذکرقرآن است (یا ایها الذی نزل علیه الذکر) که باتوجه به سیاق، مراد از ذکر قرآن است.جواب سوم: (انا انزلنا الذکررسولا یتلوا علیکم آیات الله )مراد از ذکر صیانت از تناقض است. صیانت دو قسم است:الف بیرونی-تحریف ب- درونی – تناقض گوییاشکال دوم بر آیه حفظ:منظور از حفظ ، حفظ قرآن ازخدشه و ابطال محتوای آن است، یعنی نمی گذاریم بر قرآن اشکال وارد کنند در حالیکه دیگران بر قرآن اشکال بیجاو بی مورد کردند.اشکال سوم بر آیه حفظ: مراد ازحفظ ، حفظ فی الجمله قرآن است و قرآن اصلی نزد امام معصوم باشد کافی است. این پاسخ صحیح نیست. آیت الله خویی جواب می دهد، قرآن برای هدایت مردم است ولی اگر دست مردم نباشد نغض غرض است (باید دست مردم باشد)اشکال چهارم بر آیه حفظ : اشکال فخر رازی( شبهه فخر رازی)از کجا معلوم آیه حفظ را به قرآن اضافه نکردند، تا از آیه حفظ استدلال کنند، که قرآن تحریف نشده استجواب: اولا علمای فریقین معتقدند چیزی بر قرآن اضافه نشده . ( تحریف به زیادت در قرآن باطل است)ثانیا: دور باطل است.ثالثا: این شبهه برای کسی مطرح است که ائمه معصومین را قبول نداشته باشد.آیه دوم: آیه عدم ورود باطل در قرآن(سوره فصلت آیه42) وانه لکتاب العزیز لا یاتیه بالباطل(عزیز یعنی شکست ناپذیر بنابر این چون در قرآن باطل راه ندارد تحریف هم راه ندارد.سوال: دو دسته از روایاتی که از آنها عدم تحریف قرآن استفاده می شود چیست؟1-قرآن معیار سنجش روایات است: و حدیث در اینجا جایگاهی ندارد و اصل قرآن است. پس اصل و شاخص ما که قرآن است باید ثابت باشد، و تحریف نشده باشد2-در حدیث ثقلین 2 چیز بر مردم تا روز قیامت حجت است، پس اگر قرآن تحریف شود نمی تواند حجیت خود را حفظ کند.3-حدیث فعلیکم بالقرآن: پیامبر فرمود روزی میرسد فتنه ها چون شب تاریک بر شما هجوم می آورد و برای رهایی از فتنه ها باید به قرآن پناه ببریم.(با قرآن حرف بزنید و راه حق و باطل را از قرآن فراگیرید. دانشمندان شیعه و تحریف قرآن :الف – شیخ صدوق:( رئیس المحدثین ) وی معتقد است كه قرآن اصلا تحریف نشده است.سوال؛ چرا در میان دانشمندان مسلمان در بحث تحریف از شیخ طوسی آغاز گردید؟زیرا قبل از شیخ طوسی ( مر حوم كلینی بود ،‌كه ایشان دوره امام دوازدهم را درك كرده و دیگر نیازی به پرسشی از تحریف یا عدم تحریف قرآن نبود چرا كه با وجود ائمه از بدیهیات است ، كه قرآن هرگز تحریف نشده است.ب- شیخ مفید :در كلام استاد است، و ایشان اعتقاد دارند كه نه چیزی از قرآن كم شده و نه چیزی برآن افزوده شده، بنابر این هرگز قرآن تحریف نشده است.ج- دیدگاه علامه طباطبایی: ایشان عقیده دارند كه قرآن یك سری وی‍ژه گی هایی دارد ، كه آن را نسبت به سایر كتب آسمانی ممتاز كرده است، ازقبیل این كه؛ قرآن كتاب نور و هدایت است، و هیچگونه اختلافی در آن وجود ندارد. چرا كه به فرموده ایشان اگر تحریف شود، ویژه گی های خود را ازدست می دهد.روایات عرض از دیدگاه علامه طبا طبایی : در مواردی كه به 2حدیث متعارض بر خوردیم ، برای اینكه بفهمیم كدامیك از آنها صحیح تر است، آن را به قرآن عرضه می كنیم.نیز از حدیث ثقلین استفاده می شود كه قرآن تحریف نشده و این حدیث، حجیت دائمی تا روز قیامت دارد.مخدوش بودن روایات تحریف:بیشتر این روایات از حیث سند، از روایات ضعیف بوده و خبر واحد است. نوع جمع آوری قرآن به گونه ای بوده كه تحریف در آن رخ نداده است .دیدگاه امام خمینی در مورد تحریف قرآن:ایشان معتقدند كیفیت جمع آوری قرآن به گونه ایست كه تحریف در آن منتفی است. همچنین به عقیده ایشان ، روایات تحریف:1- این روایات ، ضعیف هستند.2- برخی از این روایات، خبر واحد است.3-برخی از این روایات مجعول است.4-برخی از این روایات، تحریف معنوی، یا همان معنای قرآن ،را اشتباهی بیان می كردند.برخی از خاور شناسان معتقدند اختلاف قرائت ناشی از متن است. ، در حالی كه امام خمینی می فرماید ، اختلاف قرائت هیچ ربطی به متن قرآن ندارد.سوال شد، آیا حجیت ظواهر كتاب (قرآن) ، ثابت شده است؟ بلیسؤال:ادله حجیت ظواهر كتاب را بیان كنید:1-دعوت قرآن به تدبر و تفكر در خود2-وجود روایات عرض مانند روایات (من بلغ)3- استدلال ائمه به ظاهر قرآن4-پناه بردن به قرآن در فتنه ها3-دیدگاه سوم امام خمینی، پس از كیفیت جمع قرآن و انواع روایات تحریف:دیدگاه سوم: اختلاف قرائتدیدگاه چهارم حجیت ظواهر آیاتدیدگاه پنجم محدث نوری: كه امام در مورد ایشان می فرماید كه: احدی در مورد حجیت ظواهر قرآن بحثی ندارد به جز علامه محدث نوری.1-دانشمندان عامه و تحریف قرآن:دانشمندان عامه2دسته اند؛الف-عمیق در تحقیقات هستند، كه هیچكدام اعتقاد به تحریف ندارند.ب- غیر عمیق در تحقیقات هستند.لازم به یاد آوری است كه ، نخستین كسی كه معتقد بود قرآن تحریف شده، (عبد الله بن عمر ) بود. كه ایشان از نظر شیعه هیچ اعتباری ندارد ، ولی از دیدگاه اهل سنت به جهت نقل روایات پیامبر ص حائز اعتبار است.درضمن ایشان از نظر ی مورد قبول نبود. پس از او خلیفه دوم آیه رجم را آورد كه؛ (اذا زنی الشیخ والشیخه فارجموها)،یا عایشه در مورد رضاعة(شیر دادن) كه ابتدا با 10آیه محرم رضاعی می شدند و سپس 5آیه ودر نهایت آن آیه نسخ گردید.علمای اهل سنت نیز2دسته اند: 1- عمیق 2- غیر عمیقاز علمای اهل سنت، مثلا شافعی، معتقد است،رافضی ها 2دسته اند؛ دسته اول عمیق و ژرف نگر هستند و دسته دوم عمیق نیستند.در مورد پیدایش رافضیه: كه همان شیعیان بودند كه، زمانی زید بن علی فرزند امام سجاد(ع) قیام كردند، كسانی كه در اطراف زید بودند به خلیفه دشنام می دادند، و زید بن علی از این بابت نارحت شد، بنابر این این گروه از زید جدا شده، ودر گوشه از مسجد نشستند، اینان معروف به رافضی بودند. كه یكی از اعتقادات آنان ، تحریف قرآن بود. و بعدها پسر ایشان، یحی بن زید كه در گنبد به شهادت رسید، و با این عقیده ی ، تحریف قرآن مبارزه می كرد.علمای اهل سنت كه برخی عمیق نیستند و سطحی نگر هستند، معتقدند ، كه شیعه دست به تحریف قرآن زده است.و دسته ای دیگر از اینكه به شیعه نسبت تحریف كردن قرآن بدهیم، می گویند باید به خدا پناه برد. ابن حزم، و رافعی و قاضی عبد الجبار معتزلی، معتقدند همه امامیه قایل به تحریف قرآن هستند، یعنی چیزی به قرآن اضافه نموده یا كم كرده اند. قابل توجه است كه كتاب رافعی(اعجاز القرآن) می باشد.2- دیدگاه خاور شناسان یا همان (مستشرقان):خاور شناس كیست؟ هر غیر مسلمانی كه در مورد آداب و رسوم و زندگی و فرهنگ شرق تحقیق كند.دیدگاه خاورشناسان:1-انگیزه تبشیری دارند، یعنی شرق را آماده پذیرش دین مسیح می كنند.2-انگیزه ی دارند.3-انگیزه تجاری دارند.4- انگیزه علمی دارند.دسته بندی شبهات خاور شناسان در مورد تحریف قرآن:الف- شبهه افزایش در قرآنب- شبهه كاهش در قرآنهان تینگ تون، تئوری پرداز آمریكای است و شعار او جنگ تمدن اسلام و مسیحیت است.و خاور شناس و شرق شناس كسی است كه در مورد شرق و فرهنگ شرق به بحث و گفتگو می نشیند.ج- شبهه در مصحف علید- شبهه حذف سور در فضایل اهل بیت1- یكی از خاور شناسان(مونتگمری وات) است. ایشان معتقد است مصحف ابن مسعود 11سوره دارد و دو سوره ی معوذتین ناس و فلق- در قرآن وجود نداردپاسخ : خود ابن مسعود، اعتقاد داشت، این دو سوره در قرآن بود ، ودر نماز بجای سوره توحید، معوذتین می خواند. و نشان می دهد خود ابن مسعود اعتقاد داشت كه هر دو سوره وجود دارند، و این یك تهمت ی است، به دلیل اختلاف با خلیفه، كه از بیت المال بر داشت می شد و برگشت نمی دادند، كه خلیفه او را اظهار كرد، و روزی در مسجد بود كه، ابن مسعود وارد مسجد شد، و خلیفه دستور داد وی را بیرون انداختند پس به طرز مرموزی ایشان را كشتند.2- بلاشر: كه یك فرانسوی است، و دكتر رامیار كه برای معالجه به آنجا رفته بود با ایشان ملاقات كرد. بلاشر معتقد است سوره تبت نمی تواند، سوره قرآن باشد، چون فحش و دشنام است به دشمنان پیامبر ص، پس این سوره به قرآن اضافه شده است، در حالیكه به اعتقاد ما ناسزا نیست، بلكه یك نفرین است.آیا آیات مربوط به نفرین در جای دیگر است؟ بله (قتل الخراسون) دروغگویان ، بلاشر استناد می كند به قول عجارده از خوارج، كه خوارج 25 فرقه شدند. و می گفتند سوره یوسف یك داستان عشقی است، پس این رمان عشقی نمی تواند،وحی باشد.(داستان بر خورد یوسف با زلیخا)3- دیگر خاورشناسان مانند(كازانوفا): وی معتقد است در سوره آل عمران آیه 44( و ما محمد الا الرسول، افان مات او قتل انقلبتم باعقابكم) گویند كلام ابوبكر است، یعنی وقتی پیامبر ص از دنیا رفت، ابوبكر آن را خواند. در حالیكه این آیه شأن نزول دارد. در مورد مصعب بن عمیر چون در جنگ رویش پوشیده بود و به ظاهر شبیه پیامبرص بود در جنگ احد كشته شده، و فریاد سر دادند كه محمد كشته شده است در حالیكه سپاه اسلام و پیامبرص به دهانه كوه احد رفتند و دشمن نتوانست كاری انجام دهد، كه این آیه نازل شد،(افإن مات او قتل انقلبتم .)یا آیه (واتخذوا من مقام ابراهیم)، یعنی پشت مقام ابراهیم مصلی بگیرید عمر پرسید كه ما پشت مقام نماز بخوانیم كه در الاتقان سیوطی آمده است كه این آیه ( واتخذوا من مقام ابراهیم) با پرسش عمر شروع شد، نه اینكه این آیه مال عمر باشد. طبقه بندی شبهات خاور شناسان:الف- شبهه افزایش درقرآنب-شبهه نقص و كاستی در قرآنب-1-تشكیك در سوره خلع وحفد:2 دعای ابی بن كعبب-2-تشكیك در مصحف علیب-3-تشكیك حذف سور در فضایل اهل بیت، كه این شبهه انگلیسی هاست و برخی از شیعیان ساده لوح پذیرفتند.آسیب شناسی مطالعات خاور شناسان:ب-1-خاورشناسان این دو دعا را وارد قرآن كرده و معتقدند، قرآن فعلی از این دو دعا خالی است،در حالیكه ابی خود واقف بود كه این دو دعا سوره نیست. وعمر نیز آن را تصریح كرده است و جزء سوره نیست.تشكیك در مصحف علی(ع): ویژه گی های مصحف علی (ع):1-بر اساس ترتیب نزول 2-به هفت بخش تقسیم شده بود 3- منسوخ مقدم بر ناسخ بود.4-اسامی منافقین و كسانی كه آیه در باره آنها نازل شده بود مكتوب بود،این خبر نزد نضربن حارث بود كه درمصحف امام علی، می گفت داستانهایی از رستم وسهراب نقل می كردند.5-تعبیر و تفسیر برخی از آیات در مصحف علی بودتشكیك حذف سور در باره اهل بیت :در دوره ابوبكرو عمر انجام شد.گلدزیهر معتقد است، یكی از این سوره ها (ولایت است و نورین نور علی و محمد) كه 41 بند دارد و سوره شیعه 7 بند دارد. شیعیه كه گلدزیهر معتقد است، كه من آن را ندیدم.كتاب داستان مذاهب در 2جلد به زبان فارسی در هندوستان نوشته است و عده ای از شیعیان كه مشخص نیست عرب هستند یا ایرانی و در انگلستان چاپ شد.در قرن یازدهم محدث نوری در نگارش كتاب فصل الخطاب، فریب یك جاسوس انگلیسی را خورده است و سردار كابلی از شاگردان محدث بود.سیوطی می گوید: كسی كه می خواهد تقسیر قرآن كند باید ذهن خود را تجرید كند یعنی ذهنش را خالی كند و فقط به قرآن تمسك جویند.آسیب شناسی مطالعات خاور شناسان:1-پیروی از گرایشهای پنهان2-مراجعه به مطلق منابع: منابع ای كه برخی قوی و برخی ضعیف هستند3- مراجعه به احادیث، حدیث قوی و ضعیف مانند حدیث معنعن- حدیث مرفوع4- آشنا نبودن به زبان قرآن